Groot onderzoek in meerdere landen bevestigt J-curve tussen alcohol en sterfte

28/01/2022

Mensen die minder dan één drankje per dag drinken heb in vergelijking met geheelonthouders een lager risico om te overlijden door welke oorzaak dan ook. Maar meer dan twee drankjes per dag is geassocieerd met een verhoogd risico op totale, cardiovasculaire en vooral kankersterfte. Dit zijn de uitkomsten van een grote meerlandenstudie1 die onlangs is gepubliceerd. Deze studie bevestigt eerdere bevindingen dat alcoholconsumptie een J-vormige relatie heeft met sterfte.

Wat is er al bekend?
In 2006 publiceerden dezelfde onderzoekers een belangrijke meta-analyse2 naar alcoholconsumptie en sterfte door alle oorzaken, waar verschillende landen in hun alcoholrichtlijnen nog steeds naar verwijzen. De resultaten laten een J-vormige associatie zien, met een verhoogd risico op sterfte bij hoge consumptie, maar een lager risico bij matige consumptie. De laagste sterftekans vonden de onderzoekers bij mensen die gemiddeld 5 tot 6 gram alcohol per dag (ongeveer een half glas) dronken.

Wat voegt dit onderzoek toe?
Eerdere onderzoeken naar het effect van alcoholconsumptie op afzonderlijke ziekten leveren tegenstrijdige resultaten op, waardoor het moeilijk is om het totale effect van alcoholconsumptie te beoordelen. Dit onderzoek verzamelt op geharmoniseerde wijze gegevens uit 16 cohortonderzoeken in 10 Europese landen met in totaal bijna 143.000 deelnemers.

Minder dan één drankje per dag geassocieerd met een lager risico op overlijden
De resultaten tonen aan dat het drinken van minder dan één drankje per dag geassocieerd is met een 11% lager risico op sterfte in vergelijking met nooit drinken. Het laagste risico wordt gevonden bij mensen die ongeveer 5 gram alcohol per dag consumeren, dat is ongeveer drie drankjes per week.

Het drinken van één tot twee glazen per dag heeft geen invloed op het sterfterisico in vergelijking met nooit drinken, maar het drinken van meer dan twee glazen per dag is geassocieerd met een 13% hoger risico.

Cardiovasculaire en kankersterfte
Het lagere sterfterisico bij matige alcoholconsumptie komt onder andere door een daling van sterfte aan hart- en vaatziekten. Het hogere sterfterisico dat wordt gevonden bij meer dan twee drankjes per dag, is vooral te wijten aan sterfte aan kanker.

Zieke niet-drinkers
De 'sick quitter'-hypothese suggereert dat personen die stoppen met alcoholconsumptie vanwege gezondheidsproblemen de groep niet-drinkers kunnen vertroebelen. Hierdoor wordt het gezondheidsprofiel van de groep niet-drinkers slechter. Daarom baseerden de onderzoekers in de huidige studie hun conclusies op de vergelijking met levenslange geheelonthouders.

Bier, wijn en sterkedrank
De auteurs keken ook naar de verschillende soorten alcohol. Het lagere risico op sterfte was duidelijker bij mensen die de voorkeur gaven aan wijn. Daarom denken de auteurs dat de voordelen misschien niet volledig te wijten zijn aan de alcohol, maar ook aan andere ingrediënten. Hierbij is het belangrijk op te merken dat wijndrinkers vaak een gezondere levensstijl hebben: ze roken minder, eten gezonder en hebben een hogere sociaaleconomische status.3

Sterke punten

  • 16 cohortstudies waarvan 15 uit Europa
  • Ex-drinkers worden uitgesloten van de referentiegroep
  • Alle cohorten verzamelen op een geharmoniseerde wijze data
  • Beoordeling van alcoholconsumptie gebaseerd op zowel het volume, de frequentie als het consumptiepatroon
  • Ook analyses voor soort alcoholische drank

Beperkingen

  • Observationeel onderzoek – kan causaliteit niet bewijzen

Referenties

  1. Di Castelnuovo, A., Costanzo, S., Bonaccio, M., McElduff, P., Linneberg, A., Salomaa, V., et al. (2021). Alcohol Intake and Total Mortality in 142,960 Individuals from the MORGAM Project: a population‐based study. Addiction.
  2. Di Castelnuovo A., Costanzo S, Bagnardi V, Donati MB, Iacoviello L, de GG. Alcohol dosing and total mortality in men and women: an updated meta-analysis of 34 prospective studies. Arch Intern Med 2006; 166(22): 2437-2445. 
  3. Sluik, D., Bezemer, R., Sierksma, A., & Feskens, E. (2016). Alcoholic beverage preference and dietary habits: a systematic literature review. Critical reviews in food science and nutrition, 56(14), 2370-2382.

Photo by Helena Lopes on Unsplash